Mazota zammın formulü bulundu

Petrol fiyatının 125 dolara kadar yükselmesi sürücüleri 'tasarruf'a yöneltiyor. Araç sahipleri daha çok dizel marka otomobilleri tercih ederken, kamyon şoförleri ise 3 yeni liraya çıkan mazotun yerine alternatif yakıt kullanmaya başladı.

Kamyoncular ve çiftçiler, artık depolarını özellikle kış aylarında kullanılan 10 numara yağ ile dolduruyor. 'İnceltilmiş madeni yağ' olarak bilinen 10 numara, sektörde baz yağ olarak kabul ediliyor. Söz konusu yağın litresi 1,2 YTL'den satılıyor. 600 litre hacmindeki bir depo, yağla 720 yeni lira, mazotla ise bin 794 yeni liraya dolduruluyor. Yükünü 'yağ yakarak' taşıyan kamyoncu, bin 74 YTL kâr ediyor. Ancak yağ yakmak, çevreye olduğu kadar aracın motoruna da büyük zarar veriyor.

Mazot yerine kullanılan 10 numaralı yağı, kamyon garajları ve yol kenarlarında sıkça bulmak mümkün. Tenekeler içinde satılan yağlar arasında, büyük firmalara ait olanların yanı sıra özel olarak kurulan rafinerilerde yanık yağlardan üretileni de bulunuyor.

Sektöre yakın çevreler, yağ satışlarındaki artışın biyodizel tesislerinin kurulmaya başlandığı 2005'ten sonra başladığını öne sürüyor. 10 numaranın ticareti serbestçe yapılıyor. Ancak yakıt olarak kullanılması yasak. 10 numara yağ, kükürt oranının yüksek olması sebebiyle araçlara ve çevreye büyük zarar veriyor. TABGİS Başkanı Atıf Ketenci, "Yağlar, yakıt olarak sandığınızdan daha çok ve yaygın olarak kullanılıyor. Haksız rekabete yol açmasının ötesinde, bilinçsiz kullanım sebebiyle ülke çapında makine ve teçhizata zarar veriyor." diyor. Ketenci, yağın yakıt olarak kullanılmasının önemli oranda vergi kaybına yol açtığını da ifade ederek, hükümetin ÖTV artışıyla bu kullanımın önüne geçmeye hazırlandığını kaydediyor.

Kamyoncular, mazot yerine kullanılan yağın Türkiye'nin her yerinde satıldığını ve kullanımının gittikçe yaygınlaştığını belirtiyor. Yağ, lisanslı bayilerin yanı sıra üreticisi belli olmayan şekilde de satılıyor. Lisanslı akaryakıt bayileri, araçların depolarına doğrudan yağ doldurmaktan kaçınıyor; serbest olduğu için isteyene teneke bidonlar içinde satıyor. Kamyon garajlarında yağ satanlar ise depoya dolum hizmeti de veriyor. Telefonla ulaşanların ayağına kadar yağı götürenler de var. İzmir'deki Işıkkent Kamyoncular Sitesi'nde, nereden geldiği belli olmayan karışık yağların satıcıları adeta cirit atıyor. Yağın satıldığı tenekelerin çoğunlukla eski ve üzerinde ismi olan firmanın ürünü olmadığını, şoförler gibi satıcılar da söylüyor. Işıkkent Kamyoncular Sitesi'nde tahta parçalarıyla yapılmış bir kulübede yıpranmış tenekeler içinde yağ satan bir kişi, arabaların depolarına da doldurduklarını belirtiyor. Satıcı, "Tenekeler niye çok yıpranmış?" sorusuna, "İade alıp tekrar dolduruyoruz." cevabını veriyor. Teneke satışlarının daha fazla olduğunu belirten satıcı, yağı değişik kişilerden aldıklarını ve mazot yağı olarak bildiklerini ifade ediyor.

İzmir'de faaliyet gösteren bir nakliyat şirketinin yetkilisi, yağla mazot arasındaki fiyat farkının yol açtığı haksız rekabetin birçok firmayı zorladığını dile getiriyor. Piyasada 10 numara yağ adı altında satılan madeni yağın büyük bölümünün gerçekten ne yağı olduğunun dahi bilinmediğini ifade ederken, atık yağların bile filtreden geçirilerek yakıt olarak kullanıldığını anlatıyor. Aradaki fark sebebiyle yağ kullanan kişinin, aynı işe kendisinden yüzde 50 daha ucuz fiyat verebildiğini belirtiyor. Kendi firmasına ait araçlarda ayda ortalama 30 bin litre mazot kullandığını belirten nakliyat şirketi yetkilisi, şunları söylüyor: "Mazot yerine yağ kullansam ayda bin 666 teneke yağ almam gerekiyor. Bu da 36 bin YTL ediyor. Mazot aldığım için 89 bin 700 YTL ödüyorum. Aradaki 53 bin 700 YTL'lik farkla iki ayda yeni bir araba alırım."

'Garajına depo kuralım dediler'

Kamyonlara satılan yağın büyük bölümünün kaçak üretildiğini de iddia eden aynı yetkili, biyodizel üretimi için kurulan ve izin alamayan tesislerin bazılarının bu amaçla kullanıldığını öne sürüyor ve ekliyor: "Bana 1,50 YTL'den mazot teklif ettiler. Kabul etseydim, garajıma depo kurup dolduracaklardı." Kütahya'dan İzmir'e yük getiren ve Işıkkent Kamyoncular Sitesi'nde aracının deposuna yağ doldururken görüştüğümüz kamyon şoförü de kullandıkları yağın 10 numara olmadığını belirtiyor. "Ne yağı olduğunu bilmiyoruz. İnceltilmiş yağ olarak geçiyor. Atık yağları filtreden geçip satıyorlar." diyen şoför, araca zararını bildikleri halle kullanmak zorunda kaldıklarını belirtiyor. Sürücü, yağın yol kenarları dahil her yerde rahatlıkla bulunduğu bilgisini de veriyor.